ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Επί τρεις αιώνες η ναυτική απαξίωση της Τουρκίας συμπυκνώνεται στη “φράση: Μάλτα, γιοκ” που αποδίδεται σε Τούρκο ναύαρχο που δεν μπορούσε να βρει στο χάρτη το νησί της Μάλτας. Όμως, είτε την είπε ο Μπαρμπαρόσα είτε ο Πίρι Ρέις, από τότε πέρασαν τα χρόνια και σήμερα η Τουρκία, υλοποιώντας ένα μακροχρόνιο σχεδιασμό οργάνωσε ένα δίκτυο λιμένων και μαρινών, δημιούργησε εμπορικό στόλο και πλέον εξειδικευμένους ναυτικούς και κυρίως επέτυχε να κυριαρχήσει στις ακτοπλοϊκές συνδέσεις από τις Τουρκικές ακτές προς στα ελληνικά νησιά. Σχεδόν αποκλειστικά τουρκικές εταιρείες διακινούν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο από από την Τουρκία προς την Ελλάδα και αντίστροφα. Οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις ανάμεσα Αϊβαλί – Μυτιλήνη, Τσεσμέ- Χίος, Κουσάντασι – Σάμος, Μποντρούμ – Κως, Μαρμαρίς – Ρόδος, αλλά και σε ήσσονος σημασίας γραμμές εκτελούνται αποκλειστικά από τουρκικές ακτοπλοϊκές εταιρείες. Οι ελληνικές εταιρείες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα δρομολόγια τους εξ αιτίας της αδυναμίας να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό ανταγωνισμό των Τούρκων συναδέλφων τους και την ανεπάρκεια της Πολιτείας να στηρίξει αποφασιστικά ένα οργανωμένο πρόγραμμα στήριξης των ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιρειών. Για το οικονομικό μέγεθος των γραμμών αυτών απλώς να αναφέρουμε ότι μόνο στη σύνδεση Μαρμαρίδα – Ρόδος διακινούνται πάνω από 220.000 επιβάτες το χρόνο.
Αλλά και στις μαρίνες η κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική για τις ελληνικές εταιρείες. Επισημαίνεται ότι η Setur, που ανήκει στην οικογένεια του Vehbi Koç, διαθέτει δίκτυο μαρινών που ελλιμμενίζονται πάνω από 6.000 ιδιωτικά σκάφη αναψυχής και ανάμεσα σε αυτό ανήκει και η μαρίνα της Μυτιλήνης. Επίσης, ο τουρκικός όμιλος Dogus εξαγόρασε την ελληνική εταιρεία MedMarinas του ομίλου Σταύρου Κυριακούλη και ενίσχυσε την θέση της και στις ελληνικές μαρίνες, με αποτέλεσμα να διαθέτει πλέον θέσεις ελλιμενισμού σε Τουρκία, Ελλάδα και Κροατία 8.489 σκαφών.
Αλλά και στον τομέα των λιμένων η Τουρκία έχει αλματώδη αύξηση της χωρητικότητας της σε κοντέηνερ. Υπενθυμίζεται ότι το 2013 εξασφάλισε δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης δάνειο ύψους 92.000.000 δολαρίων για την ανάπτυξη των Σταθμών Εμπορευματοκιβωτίων. Εξάλλου, ο οργανισμός που διαχειρίζεται το λιμάνι Asyaport υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με την MSC και η Cosco για το Kumport Terminal, έναντι 940 εκατομμυρίων δολαρίων. Το Kumport βρίσκεται στο λιμάνι Ambarli, στην βορειοδυτική ακτή της θάλασσας του Μαρμαρά, στην ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης και απέχει 35 χιλιόμετρα από τα Στενά του Βοσπόρου.
Συγκρίσεις
Σύμφωνα με στοιχεία της Clarkson Research Services, ο στόλος του νηολογίου της Τουρκίας ανέρχεται σε 632 πλοία (άνω των 1000 gt) και συνολικής μεταφορικής ικανότητας 8.891.000 dwt, αντιστοιχώντας σε ποσοστό 0,53% της συνολικής μεταφορικής ικανότητας του παγκόσμιου στόλου. Ο ελεγχόμενος από συμφέροντα Τουρκίας στόλος αριθμεί συνολικά 1547 πλοία (άνω των 1000 gt) συνολικής μεταφορικής ικανότητας 29.266.000 dwt, αντιστοιχώντας σε ποσοστό 1,75% του συνόλου του διαχειριζόμενου εμπορικού στόλου παγκοσμίως (άνω των 1000 gt) σημειώνοντας αύξηση ποσοστού 0,4% σε σχέση με το 2013.
Από την άλλη πλευρά, η ελληνική σημαία κατέχει την έβδομη θέση στη διεθνή κατάταξη (σε dwt) και τη δεύτερη στην ΕΕ (σε gt). Το ελληνικό νηολόγιο αριθμεί 798 εμπορικά πλοία (χωρητικότητας άνω των 1.000 gt) που ισοδυναμούν με 42.237.574 gt. Η ελληνόκτητη ναυτιλία βρίσκεται στην πρώτη θέση διεθνώς. Ειδικότερα, ο ελληνόκτητος στόλος αριθμεί 3.885 πλοία (άνω των 1.000 gt) με 284,77 εκατομμύρια dwt, αντιπροσωπεύοντας το 17% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε dwt. Ο ελληνόκτητος στόλος υπό σημαίες κρατών μελών της ΕΕ αντιπροσωπεύει το 46,48% της κοινοτικής χωρητικότητας (σε dwt). Επιπροσθέτως, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 26,49% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων (αργού πετρελαίου), το 18,82% του παγκόσμιου στόλου φορτηγών μεταφοράς φορτίων χύδην σε χωρητικότητα dwt και το 14,28% του παγκόσμιου στόλου πλοίων μεταφοράς χημικών/παραγώγων πετρελαίου σε χωρητικότητα dwt (εξαιρουμένων των υπό ναυπήγηση πλοίων).
Μεταξύ των δυο χωρών έχει συναφθεί Συμφωνία για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας, η οποία κυρώθηκε με τον Ν.3228/2004. Η Συμφωνία περιλαμβάνει διάταξη για την απαλλαγή της διπλής φορολογίας των ναυτιλιακών κερδών με βάση το παγίως επιδιωκόμενο από ελληνικής πλευράς, κριτήριο της σημαίας του πλοίου. Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας παρέχει ικανό υπόβαθρο για την ανάπτυξη των θαλασσίων συνδέσεων προς όφελος των παράκτιων περιοχών και της οικονομικής ανάπτυξης των δυο χωρών και έχουν αποτελέσει τα τελευταία χρόνια αντικείμενο συζήτησης σε διμερές πολιτικό επίπεδο.
Η Τουρκία δεν έχει κυρώσει μέχρι σήμερα τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), παρ’ όλα αυτά, συμμετέχει ενεργά στους διάφορους Διεθνείς Οργανισμούς και συγκεκριμένα είναι μέλος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) από το 1958 και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO) από το 1995.
Αξίζει να επισημανθεί ότι η Τουρκία, έχει επιβάλει από το 1987 απαγόρευση κατάπλου των υπό κυπριακή σημαία πλοίων στα λιμάνια της. Από την 25.05.1997, βάσει εγκυκλίου της Γενικής Διεύθυνσης Ναυτιλιακών Υποθέσεων, επέκτεινε το προαναφερθέν περιοριστικό μέτρο και πλέον απαγορεύεται η προσέγγιση στα λιμάνια της χώρας όχι μόνο κυπριακών πλοίων αλλά και πλοίων ανεξαρτήτως σημαίας τα οποία είναι πλοιοκτησίας ή διαχείρισης Κυπρίων υπηκόων ή κυπριακών εταιρειών, είτε διενεργούν εμπορικές πράξεις μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή αντίστροφα, είτε μεταφέρουν φορτίο προερχόμενο από την Κύπρο.